Viêm âm đạo do nấm

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS Đặng Thị Hồng Thiện – Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương.

Tổng quan viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo là tình trạng rối loạn vi khuẩn thường gặp ở phụ nữ mà ngày nay được hiểu tình trạng mất cân bằng môi trường âm đạo. Ảnh hưởng viêm âm đạo có thể biểu hiện đơn giản, mức độ nhẹ từ tiết dịch âm đạo nặng mùi, cảm giác nóng rát cho đến tình trạng viêm nhiễm ngược dòng lên cơ quan sinh dục phía trên như viêm phần phụ, áp xe phần phụ ảnh hưởng khả năng sinh sản đặc biệt tính mạng người phụ nữ.

Viêm âm đạo do nấm không chỉ gây tình tạng huyết trắng âm đạo, ngứa âm hộ âm đạo mà khiến bệnh nhân cảm giác nóng rát, tiểu rát, giao hợp đau và niêm mạc viêm đỏ.

Việc nắm được nguyên nhân, yếu tố thuận lợi, các triệu chứng gợi ý giúp người bệnh dự phòng, phát hiện bệnh và điều trị kịp thời, tránh những khó chịu bệnh gây ra và những biến chứng không đáng có.

Nguyên nhân và yếu tố thuận lợi gây viêm âm đạo do nấm

Candida sp là một vi nấm hạt men, gồm nhiều chủng trong đó Candida albicans là chủng phổ biến nhất. Khuẩn hệ âm đạo được cấu tạo từ nhiều thành phần trong đó có Lactobacilli và Candida albicans cũng được biết đến như là một thành phần của khuẩn hệ âm đạo bình thường. Và sự mất cân bằng sinh thái giữa khuẩn hệ âm đạo và nấm âm đạo tạo điều kiện cho sự phát triển quá mức của Candida albicans khiến cho người phụ nữ có triệu chứng lâm sàng nhiễm nấm âm đạo.

Sơ đồ 1: Các yếu tố nguy cơ liên quan đến vật chủ đối với bệnh viêm âm đạo do nấm và các tác động tương ứng

Sơ đồ 2: Các yếu tố hành vi tăng nguy cơ đối với viêm âm đạo do nấm và các tác động tương ứng.

Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm

Lâm sàng

Ngoài triệu chứng chung viêm âm đạo như ngứa âm hộ âm đạo, âm hộ và niêm mạc âm đạo viêm đỏ thì có những dấu hiệu đặc trưng của viêm âm đạo do nấm mà người phụ nữ có thể nghĩ tới nhiều viêm âm đạo do nấm là:

Khí hư nhiễm C.albican đặc trưng bởi dạng “phô mai sữa”, đặc, lợn cợn giống như sữa đông, vôi vữa, không mùi.
Đôi khi cảm giác nóng, tiểu rát, giao hợp đau.

Xét nghiệm

Soi nhuộm dịch âm đạo có sợi tơ nấm hoặc bào tử nấm
Hiếm khi phải dùng đến cấy nấm. Cấy nấm chỉ áp dụng trong trường hợp thất bại với điều trị kháng nấm, nhằm định danh các chủng không phải là Candida albicans hoặc trường hợp nấm có biến chứng

Phân loại viêm âm đạo do nấm theo CDC 2010 chia 2 loại:

Không biến chứng
Có biến chứng

Viêm âm đạo do nấm không biến chứng khi nhiễm nấm và thõa mãn 4 yếu tố

Nhiễm đơn thuần hoặc thỉnh thoảng
Triệu chứng từ nhẹ tới trung bình
Nghi ngờ nhiễm Candida albicans
Không bị suy giảm miễn dịch

Viêm âm đạo có biến chứng khi rơi vào một trong 4 tình huống sau

Tái phát ≥ 4 lần/ năm
Triệu chứng mức độ nặng
Nghi ngờ hoặc có bằng chứng nhiễm nấm không phải Candia albicans
Phụ nữ bị suy giảm miễn dịch: đái tháo đường, bệnh lý mạn tính, HIV-AIDS, dùng corticoid kéo dài.

Điều trị viêm âm đạo do nấm

Để điều trị an toàn và hiệu quả, hãy thăm khám bác sĩ chuyên môn để được tư vấn điều trị phù hợp.

Viêm âm đạo do nấm cấp tính có thể được điều trị tại chỗ bằng các dẫn xuất imidazole tại chỗ (tức là clotrimazole, econazole, isoconazole, fenticonazole, miconazole). Các thuốc đặt, kem bôi có thể điều trị từ 1-3 ngày đến 6-7 ngày tùy liều lượng và chế phẩm. Các lựa chọn điều trị thay thế cho phụ nữ không mang thai là triazole đường uống (tức là fluconazole, itraconazole, posaconazole, voriconazole), polyenes (tức là nystatin), và ciclopiroxolamin. Khi mang thai, điều trị bằng imidazole tại chỗ đã được chứng minh là hiệu quả hơn điều trị bằng nystatin tại chỗ.

Viêm âm đạo do nấm mãn tính hoặc hay tái phát

Donder và cộng sự khuyến cáo liều khởi đầu 200 mg fluconazole trong 3 ngày trong tuần đầu tiên đối với trường hợp mắc viêm âm đạo do nấm mạn tính, sau đó là phác đồ duy trì khi bệnh nhân không còn triệu chứng hoặc nấm với 200 mg fluconazole mỗi tháng một lần trong thời gian một năm. Gần 90% bệnh nhân khỏi bệnh sau 6 tháng điều trị và 77% khỏi bệnh sau một năm. (sơ đồ dưới)

Viêm âm đạo do nấm khi mang thai

Một số nghiên cứu hồi đã báo cáo giảm đáng kể tỷ lệ sinh non sau khi điều trị bằng clotrimazole đặt âm đạo trong các trường hợp viêm âm đạo do nấm trong ba tháng đầu của thai kỳ. Điều trị dự phòng bằng thuốc kháng nấm có thể được khuyến nghị trong những trường hợp nhiễm khuẩn không có triệu chứng trong những tuần cuối của thai kỳ để ngăn ngừa lây truyền sang trẻ sơ sinh khi sinh thường. Điều này làm giảm đáng kể nguy cơ nấm miệng và viêm da tã lót từ 10% xuống 2% trong 4 tuần đầu sau sinh.

Phòng ngừa viêm âm đạo do nấm

Từ yếu tố nguy cơ và thuận lợi để tránh viêm âm đạo nói chung và viêm âm đạo do nấm các chị em phụ nữ cần lưu ý:

Hạn chế bạn tình mới
Không nên mặc quần áo bó sát kéo dài, nên mặc đồ giữ khô thoáng
Thói quen thụt rữa âm đạo, vệ sinh cá nhân không đúng cách
Tránh dùng kháng sinh phổ rộng kéo dài, nên dùng kháng sinh khi có toa bác sĩ đã khám và nhận định tình trạng bệnh.
Kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính đặc biệt là tiểu đường, các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch
Tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn hợp lý, tập thể dục thể thao, cuộc sống lành mạnh, chung thủy 1 vợ 1 chồng
Khi có bệnh nên đi khám, dùng thuốc theo toa.

Các khuyến nghị và tuyên bố dựa trên sự đồng thuận

Ở phụ nữ tiền mãn kinh, mang thai, không có triệu chứng, khỏe mạnh, cũng như phụ nữ bị nấm âm hộ - âm đạo cấp tính (không có tiền sử bệnh nấm candida âm hộ- âm đạo tái phát mãn tính), loài chiếm ưu thế lànấm Candida albicans.
Khoảng 70-75% phụ nữ ít nhất một lần trong đời bị nhiễm nấm âm hộ-âm đạo, và bệnh nhân không chỉ cần được chẩn đoán và điều trị thích hợp mà còn (nếu có thể) loại bỏ các yếu tố nguy cơ theo mỗi chủ thể.
Ngứa là triệu chứng chủ yếu của bệnh nấm âm hộ, âm đạo, nhưng không phải tất cả phụ nữ bị ngứa đều bị nấm âm hộ-âm đạo. Ngoài ngứa, phụ nữ bị ảnh hưởng thường phàn nàn về đỏ âm đạo, cảm giác đau nhức, nóng rát, giao hợp đau và khó tiểu. Các triệu chứng không phù hợp để phân biệt giữa các nguyên nhân khác nhau của viêm âm đạo
Quy trình chẩn đoán để phát hiện bệnh nấm candida âm hộ-âm đạo nên bao gồm sự kết hợp giữa các đặc điểm lâm sàng và phát hiện sợi nấm (giả) bằng kính hiển vi và được mở rộng sang các phương pháp nuôi cấy trong các trường hợp không rõ ràng.
Nhiễm nấm candida âm hộ-âm đạo cấp tính nên được điều trị bằng thuốc kháng nấm tại chỗ hoặc đường uống (tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân của từng bệnh nhân). người phụ nữ), trong khi bệnh nấm candida âm hộ-âm đạo tái phát mãn tính nên được điều trị bằng đường uống và có khả năng liên quan đến chế độ ức chế giảm liều (dùng liều duy trì để dự phòng tránh tái phát).
Điều trị nhiễm nấm candida âm hộ-âm đạo cấp tính bằng các dẫn xuất imidazole tại chỗ hoặc đường uống, polyene và ciclopiroxolamine cho thấy thành công tương đương. Không cần điều trị cho bạn tình không có triệu chứng trong trường hợp nhiễm nấm candida âm hộâm đạo cấp tính
Điều trị nhiễm nấm âm hộ-âm đạo khi mang thai nên bao gồm clotrimazole tại chỗ, đặc biệt là trong lần đầu tiên. ba tháng, để tránh dị tật thai nhi và sẩy thai
Probiotic dường như có lợi trong việc ngăn ngừa bệnh nấm candida âm hộ, âm đạo, nhưng bằng chứng còn hạn chế