Viêm âm đạo: Triệu chứng, nguyên nhân và chẩn đoán

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ Bác sĩ Hoàng văn Lợi - Khoa Sản - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông.

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo là tình trạng âm đạo bị viêm nhiễm do thay đổi thành phần hệ vi khuẩn có lợi trong âm đạo do nhiễm trùng, chất kích thích hoặc do thiếu hụt nội tiết ( ví dụ như viêm teo âm đạo). Viêm âm đạo có thể do truyền nhiễm hoặc không truyền nhiễm. Viêm âm đạo gây ảnh hưởng đến tất cả các nhóm tuổi của phụ nữ, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản của họ.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo

Các nguyên nhân gây viêm âm đạo phổ biến nhất:

Viêm âm đạo do vi khuẩn.
Viêm âm đạo do nấm.
Viêm âm đạo do Trichomonas vaginalis .
Viêm âm đạo do virus.
Viêm teo âm đạo do lượng estrogen suy giảm, gặp ở phụ nữ sau mãn kinh.

Ngoài ra, các yếu tố làm thay đổi môi trường âm đạo sẽ làm tăng khả năng mắc viêm âm đạo như:

Thụt rửa bên trong âm đạo, vệ sinh kém hoặc quá mức: làm thay đổi độ pH ảnh hưởng tới hệ vi khuẩn có lợi trong âm đạo.
Sử dụng kháng sinh: Có thể gây ra viêm âm đạo, đặc biệt là nấm Candida.
Thay đổi sản phẩm vệ sinh phụ nữ và/hoặc xà phòng, sử dụng bao cao su hoặc màng ngăn âm đạo latex: Âm đạo có thể bị kích ứng hoặc dị ứng.
Sử dụng thuốc tránh thai: Thay đổi sự cân bằng nội tiết dẫn đến thay đổi môi trường âm đạo tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida âm đạo.
Nhiễm virus HIV: Do cơ thể bị ức chế miễn dịch có liên quan đến nhiễm nấm Candida.
Bệnh tiểu đường: Khi đường huyết tăng dễ gây mắc viêm âm đạo, đặc biệt do nấm Candida albicans gây ra.
Nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới: tăng nguy bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Phụ nữ mang thai: tăng nồng độ nội tiết thai kỳ, có thể làm thay đổi hệ vi khuẩn âm đạo.

Các nguyên nhân khác gây viêm âm đạo có thể gặp như bệnh lậu và chlamydia. Nếu không được điều trị, chúng có thể dẫn đến viêm vùng chậu, tăng nguy cơ vô sinh, đau bụng vùng chậu mãn tính và chửa ngoài tử cung.

Triệu chứng của viêm âm đạo?

Tiết dịch âm đạo là một triệu chứng thường gặp của bệnh viêm âm đạo, nhưng có thể khó phân biệt với dịch âm đạo bình thường. Đặc điểm của dịch tiết âm đạo bình thường thay đổi tùy theo tình trạng nội tiết tố của bệnh nhân. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, mỗi 24 giờ âm đạo tiết ra lượng chất lỏng khoảng từ 1 đến 4 ml, dịch màu trắng hoặc trong suốt, đặc hoặc loãng nhưng chủ yếu là không có mùi.

Triệu chứng hay gặp:

Thay đổi về số lượng, màu sắc hoặc mùi của dịch tiết âm đạo.
Ngứa, nóng rát âm hộ âm đạo.
Sưng tấy, ban đỏ âm hộ âm đạo.
Rối loạn tiểu tiện: Tiểu khó, buốt, rắt.

Triệu chứng ít gặp:

Sốt
Chảy máu âm đạo
Đau bụng

Một số bệnh viêm âm đạo phổ biến và hướng xử trí là gì?

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiết dịch âm đạo ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, do mất cân bằng của hệ vi khuẩn trong âm đạo.

Mầm bệnh: Gardeneralla vaginalis, Mycoplasma homitis, vi khuẩn kỵ khí
Triệu chứng: Khí hư hôi, loãng, màu xám (không bao giờ có màu vàng), mùi khó chịu có thể dễ nhận thấy hơn sau khi quan hệ tình dục hoặc trong kỳ kinh.

Các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn có thể giống các bệnh lý khác, vì vậy các chị em phụ nữ cần gặp các chuyên gia sản phụ khoa để được khám, xét nghiệm và chẩn đoán chính xác..

Chẩn đoán: dựa vào khám lâm sàng và xét nghiệm dịch âm đạo
Điều trị: viêm âm đạo do vi khuẩn gây ra nên thường dùng kháng sinh để điều trị.

Viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm hầu hết do Candida albicans gây ra. Bình thường có một lượng nhỏ nấm men ở trong âm đạo, nhưng khi thay đổi sự cân bằng của vi khuẩn và nấm men, nấm men sẽ phát triển quá mức và gây ra các triệu chứng.

Yếu tố thuận lợi: dùng kháng sinh gần đây; Có thai; tiểu đường; HIV; đang dùng thuốc ức chế miễn dịch; đang dùng tránh thai nội tiết có hàm lượng estrogen cao; đang điều trị bằng Corticosteroid;
Triệu chứng: dịch tiết âm đạo đặc, màu trắng, giống như pho mát, và thường không có mùi; ngứa và đỏ âm hộ, âm đạo; đau khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục

Các triệu chứng của nhiễm Candida âm đạo có thể giống với ác tình trạng hoặc vấn đề y tế khác. Vì vậy luôn tham khảo ý kiến của các bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

Chẩn đoán: dựa vào khám lâm sàng và soi tươi hoặc cấy dịch âm đạo thấy thành phần của nấm
Điều trị: điều trị nấm Candida có thể bao gồm: thuốc uống chống nấm; thuốc bôi, rửa âm hộ; viên đặt âm đạo.

Viêm âm đạo do Trichomonas

Trichomonas là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Bệnh do một loại ký sinh trùng đơn bào có tên là Trichomonas vaginalis gây ra khi quan hệ tình dục với bạn tình có mang mầm bệnh. Vì hầu hết nam giới khi mắc trùng roi trichomonas thường không có triệu chứng nên không được chẩn đoán cho đến khi người phụ nữ xuất hiện các triệu chứng của viêm âm đạo.

Triệu chứng: tiết dịch màu vàng xanh, có bọt, mùi hôi, loãng kết hợp với nóng rát, ngứa, sưng hoặc đỏ ở âm hộ, khó tiểu, đau bụng dưới; chảy máu sau quan hệ tình dục

Một số phụ nữ nhiễm Trichomonas không có triệu chứng. Các triệu chứng của bệnh trichomonas có thể giống các bệnh khác, vì vậy các chị em phụ nữ nên đi khám phụ khoa để được chẩn đoán.

Chẩn đoán: dựa vào khám lâm sàng và xét nghiệm dịch âm đạo
Điều trị: cả bạn tình phải được điều trị bệnh Trichomonas để tránh tái nhiễm. Nếu một phữ nữ có nhiều hơn một bạn tình, thì mỗi bạn tình cũng nên được điều trị. Điều trị thường là kháng sinh uống và đặt âm đạo.

Viêm âm đạo do virus

Viêm âm đạo do virus là nguyên nhân phổ biến, hầu hết lây lan qua đường tình dục. Một loại virus gây viêm âm đạo là virus Herpes simplex (HSV, mụn rộp).

Triệu chứng: đau vùng sinh dục, kèm theo tổn thương và lở loét ở âm hộ hoặc âm đạo.

Một loại virus khác gây viêm âm đạo là virus gây u nhú ở người (Human Papillomavirus: HPV). Loại virus này cũng lây truyền qua đường tình dục. HPV là nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ.

Triệu chứng: xuất hiện mụn cóc gây đau, mọc ở âm đạo, trực tràng, âm hộ hoặc vùng bẹn.

Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nhìn thấy được mụn cóc, virus thường được phát hiện bằng xét nghiệm HPV.

Vắc xin HPV có hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng bởi các chủng HPV mà nguyên nhân hầu hết gây bệnh ung thư cổ tử cung. Thuốc chủng ngừa mới có thể có dự phòng hiệu quả chống lại mụn cóc sinh dục cũng như một số bệnh ung thư âm hộ, âm đạo và hậu môn.

Điều trị: đốt điện, đốt nhiệt, bôi thuốc trên bề mặt khối u nhú, điều trị chô cả chồng nếu bị.

Viêm âm đạo không do nhiễm trùng

Viêm âm đạo không do nhiễm trùng thường đề cập đến kích ứng âm đạo mà không có nhiễm trùng. Thông thường, viêm âm đạo này là do phản ứng dị ứng hoặc kích ứng với thuốc xịt, thụt rửa âm đạo hoặc các sản phẩm diệt tinh trùng. Ngoài ra có thể do nhạy cảm với xà phòng thơm, chất tẩy rửa hoặc làm mềm vải.

Viêm teo âm đạo cũng là viêm âm đạo không do nhiễm trùng, thường là hậu quả của việc giảm nội tiết tố do mãn kinh, phụ nữ sau cắt bỏ buồng trứng, xạ trị hoặc sau khi sinh con, đặc biệt là ở phụ nữ đang cho con bú. Thiếu estrogen sẽ làm mô âm đạo khô, mỏng, dễ chảy máu.

Triệu chứng: ngứa âm đạo, nóng rát, tiết dịch âm đạo, đau vùng chậu (đặc biệt là khi quan hệ tình dục)

Các triệu chứng của viêm âm đạo không do nhiễm trùng có thể giống như các triệu chứng của bệnh khác. Nên gặp bác sĩ phụ khoa để thăm khám khi có triệu chứng bất thường để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Điều trị: điều trị phụ thuộc vào các nguyên nhân. Nếu nguyên nhân do phản ứng với các chất gây kích ứng thì nên tránh dùng chất gây kích ứng. Nếu do viêm teo âm đạo thì dùng nội tiết trực tiếp âm đạo gồm dạng kem, viên nén hoặc dạng vòng dẻo.

Một số người cảm thấy dễ chịu hơn khi sử dụng chất bôi trơn trước khi quan hệ tình dục và sử dụng kem dưỡng ẩm âm đạo giúp giữ ẩm cho âm đạo mọi lúc, không chỉ trong khi quan hệ tình dục.

Tóm lại, viêm âm đạo có nhiều nguyên nhân gây ra, có thể do nhiễm trùng hoặc không nhiễm trùng của niêm mạc âm đạo. Viêm âm đạo có thể dự phòng và điều trị triệt để được. Triệu chứng biểu hiện đa dạng chủ yếu ra khí hư bất thường, ngứa, kích ứng và ban đỏ. Chẩn đoán tại cơ sở y tế bằng các xét nghiệm dịch âm đạo. Để từ đó đưa ra hướng điều trị theo nguyên nhân hiệu quả nhất, tránh biến chứng kéo dài ảnh hưởng tới khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống.

Tham khảo:

Quyết định số 315/QĐ-BYT ngày 29/01/2015 của Bộ Y tế ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh sản phụ khoa”
Uptodate: Vaginal discharge (vaginitis): Initial evaluation, https://www.uptodate.com/contents/vaginal-discharge-vaginitis-initial-evaluation
American College of Obstetricians and Gynecologists: Vaginitis - Frequently Asked Questions, https://www.acog.org/womens-health/faqs/vaginitis
BMJ best practice: Vaginitis, https://bestpractice.bmj.com/topics/en-us/75
Johns Hopkins Medicine: Vaginitis, https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/vaginitis