Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS Phạm Thị Mỹ Dung, Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương.

Bình thường sẽ có 1 lớp dịch mỏng phủ lên thành âm đạo cung cấp độ ẩm và bôi trơn cho âm đạo. Vì 1 lý do nào đó lớp dịch mỏng này mất đi gây ra tình trạng khô rát âm đạo. Khô rát âm đạo là tình trạng mà rất nhiều chị em  gặp phải gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân khô rát âm đạo là gì và làm thế nào để khắc phục tình trạng này? Cùng tìm hiểu các thông tin của bài viết sau đây.

Nguyên nhân gây khô rát âm đạo

Triệu chứng thường gặp của khô rát âm đạo là nóng rát, đau, ngứa âm đạo, đau hoặc ra máu âm đạo sau mỗi lần quan hệ tình dục.

Nồng độ Estrogen suy giảm là nguyên nhân chính của khô rát âm đạo. Hormon này suy giảm khi người phụ nữ tuổi càng cao, đặc biệt trong độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc phụ nữ sau sinh. Trong độ tuổi từ 45 - 55, buồng trứng của phụ nữ sẽ giảm khả năng hoạt động dẫn đến sự suy giảm nồng độ estrogen trong cơ thể, kéo theo đó là sự “khô cằn" của âm đạo vì dịch tiết duy trì độ ẩm trong cơ quan này đã bị tiết chế đi rất nhiều. Niêm mạc âm đạo vì thế mà trở nên mỏng và kém đàn hồi hơn, ít tế bào tiết dịch ẩm hơn nên  giảm tiết dịch nhờn âm đạo và gây ra tình trạng khô âm đạo.  

Ngoài ra, Estrogen giảm còn gây biến đổi môi trường pH tại âm đạo, lượng vi khuẩn có lợi suy giảm (lactobacilli), các vi khuẩn có hại phát triển gây ra tình trạng  ngứa âm đạo, viêm nhiễm âm đạo, ra khí hư, có mùi hôi. 

Ngoài nguyên nhân suy giảm hormon, còn có các nguyên nhân có thể kể đến như: 

• Thường xuyên sử dụng các chất kích thích: dùng nhiều các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá … gây ức chế trung khu thần kinh làm giảm cảm giác của âm đạo, khi giao hợp không đủ  kích thích để tạo ra các chất nhờn cần thiết cho cuộc yêu.
• Tâm lý căng thẳng: khi bị stress, căng thẳng kéo dài làm tăng hormone cortisol ( có tác dụng chống stress) nhưng lại gây mất cân bằng hormone giới tính nữ (estrogen) 
• Do thụt rửa âm đạo: việc thụt rửa âm đạo gây mất cân bằng pH âm đạo tự nhiên, giảm lượng vi khuẩn có lợi trong âm đạo dẫn đến nhiều nguy cơ gây viêm nhiễm âm đạo, khô rát âm đạo. 
• Phụ nữ thời kỳ sau sinh và cho con bú: sau sinh, hormone prolactin được tiết ra có vai trò kích thích tăng tiết sữa mẹ, tuy nhiên lại gây suy giảm hormone estrogen gây ra tình trạng khô hạn ở người phụ nữ , gây khó chịu khi cho phụ nữ khi quan hệ. 
• Dùng các loại thuốc: kháng histamin, thuốc tránh thai, thuốc chống trầm cảm
• Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng

Các phương pháp cải thiện tình trạng khô rát âm đạo

Liệu pháp thay thế hormone estrogen được coi là phương pháp y khoa được áp dụng phổ biến nhất hiện nay. Liệu pháp này có tác dụng giúp thay thế những loại hormone mà cơ thể đã bị giảm khả năng sản xuất, qua đó cải thiện các triệu chứng khó chịu của khô âm đạo. 

• Liệu pháp hormone toàn thân: sử dụng thuốc nội tiết tố nữ Estrogen đường toàn thân có các dạng như viên uống, miếng dán vào da, gel, dạng xịt... chứa liều lượng hoạt chất estrogen cao hơn so với lượng được hấp thụ vào cơ thể, liệu pháp này có thể được sử dụng để điều trị bất kỳ triệu chứng nào của giai đoạn mãn kinh. ( chú ý cần sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ khi bệnh nhân sử dụng liệu pháp hormone toàn thân do có nhiều tác dụng phụ)

• Sản phẩm đặt âm đạo liều thấp (thành phần: Lactobacilli Estriol.): bổ sung estriol (estrogen) liều thấp giúp niêm mạc âm đạo phát triển, tăng tiết dịch âm đạo, ngoài ra giúp cái thiện lượng glycogen tạo ra giúp vi khuẩn có lợi phát triển (lactobacilli), hạn chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại. Liệu pháp dùng hormone nội tiết tố liều thấp tại chỗ giúp hạn chế tác dụng phụ toàn thân so với khi dùng liệu pháp hormone toàn thân.

Ngoài các biện pháp y khoa, để giảm bớt sự khó chịu do khô rát âm đạo gây ra chị em có thể áp dụng một số các biện pháp cải thiện tại nhà có thể kể đến như: 

• Uống đủ nước: Nên uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, đối với phụ nữ âm đạo khô và đau rát khi quan hệ việc uống nhiều nước sẽ phần nào giảm thiểu cảm giác khó chịu này.

• Chế độ ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi giàu các vitamin A, C, E (đỗ, đậu, cải xanh, bí ngô, cà rốt, bưởi, kiwi, ổi, đậu nành, mầm đậu nành, sữa…), hạn chế ăn mặn; ăn  nhiều thực phẩm giàu probiotics có chứa trong sữa chua, thực phẩm lên men giúp chị em cải thiện tình trạng khô âm đạo nhờ vào các lợi khuẩn có trong đó.
• Tập luyện thể dục thể thao; 
• Giữ tinh thần luôn vui vẻ, thoải mái;
• Tránh sử dụng các dung dịch vệ sinh có độ pH cao: Những sản phẩm vệ sinh cơ thể (xà phòng, sữa tắm) và vệ sinh vùng kín chứa thành phần các hóa chất làm khô và gây kích ứng cho âm đạo, vì thế phụ nữ nên lựa chọn những sản phẩm dịu nhẹ, lành tính hơn và không nên thụt rửa sâu vào trong âm đạo mỗi lần vệ sinh vùng kín;