Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS Hoàng Văn Lợi, Khoa Phụ Sản, BV Đại học Y Hà Nội
Các triệu chứng ngứa, khí hư bất thường ở bộ phận sinh dục có nhiều nguyên nhân. Để tìm hiểu nguyên nhân cũng như hướng xử trí và dự phòng trước tiên các chị em cần hiểu một vài thông tin dưới đây.
Khí hư là gì?
Khí hư hay còn gọi là dịch âm đạo, dịch tiết âm đạo, huyết trắng có vai trò quan trọng trong hệ thống sinh dục của nữ giới. Khí hư được tạo bởi các chất nhày từ các tuyến bên trong âm đạo và cổ tử cung tiết ra dưới tác động của nội tiết tố nữ estrogen, các tế bào biểu mô âm đạo bong và hệ vi khuẩn. Độ pH thường là 4,0 đến 4,5 giúp duy trì hệ vi khuẩn có lợi và ức chế sự phát triển của các vi sinh vật gây bệnh như Gardnerella vagis, Escherichia coli, Streptococci nhóm B, Mycoplasma và Candida albicans.
Khí hư có thể là dịch tiết bình thường không?
Có. Khí hư bình thường trong các trường hợp sau:
- Giữa chu kỳ kinh nguyệt, vài ngày trước khi rụng trứng
- Vài tháng trước khi có kinh nguyệt đầu tiên trong đời
- Trong khi mang thai
- Một hoặc hai tuần sau sinh vì vẫn còn lượng estrogen từ mẹ trước khi sinh.
- Phụ nữ dùng thuốc có chứa estrogen hoặc làm tăng nồng độ estrogen (ví dụ như trong hỗ trợ sinh sản hoặc liệu pháp hoocmon)
Khí hư bình thường màu trắng nhạt, trắng sữa, trong, dai hoặc loãng, hầu hết không có mùi tùy theo giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt. Đến giai đoạn tiền mãn kinh, sau mãn kinh, sau sinh cho con bú, hoặc sử dụng kháng estrogen làm cho nồng độ estrogen giảm dẫn đến giảm số lượng khí hư hoặc không có.
Khi nào khí hư là bất thường?
Khí hư âm đạo được coi là bất thường khi:
- Khí hư trắng và vón cục như phô mai, sữa hỏng hoặc bột gạo
- Khí hư màu xám, xanh, vàng hoặc có máu
- Có mùi hôi hoặc tanh
- Kèm theo ngứa, rát, phát ban hoặc đau nhức ở âm hộ, âm đạo
Nguyên nhân làm cho Cô bé bị ngứa, khí hư có mùi hôi tanh và màu bất thường là gì?
Những người có triệu chứng ngứa âm hộ, âm đạo tiết dịch có màu bất thường và có mùi hôi tanh thường là do mất cân bằng hệ vi khuẩn âm đạo và thay đổi độ pH âm đạo dẫn đến viêm âm đạo.
Nguyên nhân gây ra các triệu chứng trên phụ thuộc vào từng độ tuổi.
Trước tuổi dậy thì
Trước tuổi dậy thì có các nguyên nhân phổ biến như:
- Nhiễm trùng do vi khuẩn từ đường tiêu hóa hoặc do vệ sinh kém. Ví dụ các bé đi vệ sinh lau từ sau ra trước, nghĩa là từ hậu môn ra trước âm hộ hoặc không rửa tay sau khi vệ sinh.
- Hóa chất trong bồn tắm hoặc xà phòng.
- Dị vật trong âm đạo như mảnh giấy vệ sinh hoặc đồ chơi gây nên mùi hôi nặng hoặc có máu.
- Lạm dụng tình dục gây nên tổn thương bộ phận sinh dục hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục
Trong độ tuổi sinh sản
Ngứa hoặc khí hư bất thường thường là do viêm âm đạo. Nguyên nhân phổ biến là:
- Do vi khuẩn.
- Do nấm candida.
- Do trichomonas hoặc một số bệnh lây truyền qua đường tình dục như bệnh lậu, giang mai hoặc nhiễm chlamydia
- Dị vật âm đạo như băng vệ sinh, bao cao su, tăm bông...
- Thụt rửa âm đạo, máu kinh hoặc tinh dịch trong âm đạo gây giảm độ axit
- Thai kỳ.
- Sử dụng kháng sinh.
Sau mãn kinh
Nguyên nhân ở độ tuổi này gây viêm âm đạo là do nồng độ estrogen giảm khiến âm đạo mỏng và khô do đó dễ bị kích ứng và viêm nhiễm hơn. Biểu hiện phổ biến ở tuổi này như khô nóng hoặc đau bộ sinh dục và vị trí đi tiểu. Ngoài ra có một số triệu chứng đường tiểu như tiểu buốt, rắt, nhiễm trùng tiết niệu tái phát.
Ngoài các nguyên nhân phổ biến ở từng độ tuổi như trên còn có nguyên nhân chung cho mọi lứa tuổi gây ngứa bộ phận sinh dục do kích ứng hoặc dị ứng vì tiếp xúc với hóa chất như chất tẩy rửa, chất làm mềm vải, chất liệu quần áo, nước hoa, băng vệ sinh, giấy vệ sinh, hóa mỹ phẩm bôi âm hộ, bao cao su có hạt latex. Ngứa âm hộ còn có nguyên nhân do rối loạn về da như bệnh vảy nến, lichen phẳng, lichen xơ hóa.
Khi nào cần gặp bác sĩ phụ khoa?
Khi các chị em phụ nữ hoặc bé gái có các dấu hiệu ngứa bộ phận sinh dục, âm đạo đạo ra khí hư mùi hôi, tanh và có màu bất thường thì đến gặp bác sĩ phụ khoa.
Bác sĩ phụ khoa sẽ làm gì?
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh, thăm khám phụ khoa và xét nghiệm dịch tiết bất thường để xác định nguyên nhân gây viêm âm đạo, viêm cổ tử cung hay chỉ là tiết dịch bình thường hoặc ngứa do kích ứng. Một số trường hợp tiết dịch đặc trưng bác sĩ có thể chẩn đoán được nguyên nhân gây bệnh và cho thuốc điều trị.
Điều trị viêm âm hộ, âm đạo như thế nào?
Tùy thuộc vào nguyên nhân mà có hướng điều trị khác nhau có thể chỉ loại bỏ tác nhân gây kích ứng hoặc dị ứng, vệ sinh hay dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống dị ứng, thuốc chống nấm uống, đặt âm đạo, bôi âm hộ hoặc bổ sung estrogen toàn thân, tại chỗ.
Dự phòng viêm đường sinh dục bằng cách nào?
- Không thụt rửa âm đạo.
- Tránh sử dụng hóa chất vệ sinh phụ khoa, giấy vệ sinh có màu hoặc nước hoa, tắm bồn quá lâu.
- Sau khi đi vệ sinh, lau sạch từ trước ra sau.
- Mặc quần lót cotton, tránh mặc quần bó sát, quần tất, đồ bơi trong thời gian dài.
- Thay bột giặt, nước xả vải hoặc băng vệ sinh nếu chúng gây kích ứng âm hộ.
- Nếu dị ứng với bao cao su latex, gel bôi trơn, gel diệt tinh trùng thì có thể đổi biện pháp tránh thai khác.
- Nên tắm vòi hoa sen và rửa sạch xà phòng và lâu khô vùng sinh dục bằng khăn sạch.
- Quan hệ tình dục lành mạnh.
- Khám sức khỏe cho cho cả bạn tình để hạn chế lây nhiễm.
Tóm lại, Khí hư âm hộ có thể bình thường hay bất thường khi kèm theo các triệu chứng như ngứa, có mùi hôi tanh hoặc màu bất thường. Tùy theo độ tuổi mà có các nguyên nhân phổ biến khác nhau. Khi có các triệu chứng bất thường cần đến khám bác sĩ phụ khoa ngay để xác định nguyên nhân và điều trị sớm tránh gây biến chứng nặng nề về sau ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và chất lượng cuộc sống.