Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS CKII Đỗ Thị Minh Nguyệt – Phó Trưởng Khoa Phụ Sản, Bệnh viện Phụ Sản Cần Thơ
Tổng quan về mãn kinh
Mãn kinh thời kỳ được đánh dấu bằng việc kết thúc chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng do mất chức năng nang buồng trứng. Điều này có nghĩa là buồng trứng chấm dứt quá trình chiêu mộ nang noãn, ngừng giải phóng trứng để thụ tinh. Mãn kinh có thể xảy ra tự nhiên hoặc sau khi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc hóa xạ trị điều trị ung thư.
Mãn kinh tự nhiên được coi là xảy ra sau 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt mà không có nguyên nhân sinh lý hoặc bệnh lý rõ ràng nào khác và không có can thiệp lâm sàng. Hầu hết phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi từ 45 đến 55 như một phần tự nhiên của quá trình lão hóa sinh học.
Mãn kinh là nỗi lo của hầu hết phụ nữ khi đã bước sang tuổi xế chiều. Mãn kinh không chỉ là việc không có kinh nguyệt hàng tháng mà kéo theo đó là nhiều rối loạn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, cảm xúc, tinh thần và xã hội dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống người phụ nữ.
Các triệu chứng mãn kinh
Các triệu chứng trải qua trong và sau quá trình chuyển đổi mãn kinh thay đổi đáng kể tùy cơ địa mỗi người. Một số ít có thể không có bất kỳ triệu chứng nào. Đa phần các triệu chứng có thể nghiêm trọng và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày và diễn ra trong vài năm.
Các triệu chứng liên quan đến thời kỳ mãn kinh bao gồm:
- Thay đổi tính đều đặn và dòng chảy của chu kỳ kinh nguyệt, lên đến đỉnh điểm là ngừng kinh nguyệt. Khoảng 10% phụ nữ ngừng kinh đột ngột.
- Bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Là triệu chứng thường gặp nhất, khoảng 80% trường hợp. Bốc hỏa là cảm giác nóng đột ngột ở mặt, cổ và ngực, thường đi kèm với đỏ bừng da, đổ mồ hôi, đánh trống ngực và cảm giác khó chịu cấp tính có thể kéo dài vài phút. Đổ mồ hôi nhiều và run lạnh có thể xảy ra sau đó. Các cơn bốc hỏa có thể rất nhẹ hoặc đủ mạnh để đánh thức bạn (gọi là đổ mồ hôi ban đêm). Hầu hết các cơn bốc hỏa kéo dài từ 30 giây đến 10 phút. Chúng có thể xảy ra vài lần một giờ, vài lần một ngày hoặc chỉ một hoặc hai lần một tuần
- Khô âm đạo, teo sinh dục. Sau khi mãn kinh lượng nội tiết tố estrogen sụt giảm dẫn đến niêm mạc âm đạo mỏng dần và khô teo khiến cho việc quan hệ tình dục đau và khó khăn.
- Mất kiểm soát bàng quang được gọi là tiểu không tự chủ. Bạn có thể đột ngột muốn đi tiểu, hoặc nước tiểu có thể rò rỉ khi tập thể dục, hắt hơi hoặc cười
- Khó ngủ, mất ngủ. Có thể bạn không dễ đi vào giấc ngủ, hoặc bạn thức dậy quá sớm.
- Thay đổi tâm trạng, trầm cảm và/hoặc lo lắng. Có thể cảm thấy ủ rũ hơn hoặc cáu kỉnh hơn vào khoảng thời gian mãn kinh.
- Giảm trí nhớ, mất tập trung khi làm việc
- Tăng cân (chủ yếu tăng mỡ vùng bụng dưới, mông và đùi)
- Loãng xương
- Đau khớp
- Một số triệu chứng khác: đau vú, đau đầu Migraine, bệnh lý tim mạch, rối loạn sắc tố da…
Trong thời kỳ tiền mãn kinh và sau mãn kinh, vẫn có thể mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), bao gồm cả HIV, thông qua quan hệ tình dục không an toàn, bao gồm quan hệ tình dục bằng miệng, hậu môn và âm đạo. Thành âm đạo mỏng đi sau thời kỳ mãn kinh làm tăng khả năng bị tổn thương và rách, do đó làm tăng nguy cơ lây truyền HIV khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo. Do đó cần có các biện pháp bảo vệ như đeo bao cao su.
Điều trị rối loạn mãn kinh
Có nhiều biện pháp can thiệp không nội tiết tố và nội tiết tố có thể giúp giảm bớt các triệu chứng mãn kinh. Quyết định xem và làm thế nào để điều trị các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh có thể phức tạp và khác nhau ở mỗi người. Trong thời gian này, điều quan trọng là giữ tâm trạng thoải mái, tập luyện thể dục thể thao và bổ sung đủ canxi để xương chắc khỏe tối ưu.
Khi có các triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc chị em phụ nữ nên được khám và thảo luận với bác sĩ để xác định lựa chọn các biện pháp điều trị phù hợp với việc xem xét bệnh sử và mong muốn cá nhân.
