Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS BS Trần Thị Thu Lan – Phó trưởng khoa Cấp Cứu, Bệnh viện Phụ Sản Mekong.

Viêm teo âm đạo (teo âm đạo) là một trong những vấn đề phụ khoa mà phụ nữ thiếu hụt nội tiết tố, hormone estrogen thường phải đối mặt. Bệnh không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày mà còn khiến cho chị em mất dần sự chủ động, trở nên tự ti hơn. Đặc biệt, nếu không hiểu rõ về bệnh, không có biện pháp khắc phục phù hợp, chị em có thể gặp phải những biến chứng đáng ngại, gây khó khăn khi bước vào độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh.

 

Viêm teo âm đạo là gì?

Teo âm đạo (viêm âm đạo teo) là tình trạng thành âm đạo mỏng đi, khô và viêm do hàm lượng estrogen trong cơ thể thấp. Teo âm đạo thường xảy ra nhất sau khi mãn kinh. Khi âm đạo bắt đầu mỏng đi, dịch tiết ít hơn khiến âm đạo bị khô, đó gọi là tình trạng teo âm đạo. Thông thường, teo âm đạo diễn ra ở phụ nữ thuộc độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh do giai đoạn này, hàm lượng estrogen được sản xuất từ buồng trứng không còn nhiều. Estrogen giảm khiến cho tín hiệu không được dẫn truyền từ hệ nội tiết tới các cơ quan, bộ phận sinh dục. Quá trình tiết dịch âm đạo cũng không còn ổn định, cân bằng, từ đó dẫn tới môi trường âm đạo bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gây ra teo âm đạo, vấn đề phụ khoa đáng ngại.

Viêm teo âm đạo là hiện tượng thường xảy ra ở phụ nữ thiếu hụt hormone estrogen, trong đó điển hình là phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh

 

Đối với nhiều phụ nữ, teo âm đạo không chỉ gây đau khi giao hợp, mà còn dẫn đến các triệu chứng đau đớn đường tiết niệu. Do tính chất kết nối các triệu chứng âm đạo và tiết niệu của tình trạng này, các chuyên gia đồng ý với một thuật ngữ chính xác hơn cho teo âm đạo và các triệu chứng kèm theo của nó là “hội chứng niệu sinh dục thời kỳ mãn kinh (GSM)”. Bạn có thể bắt gặp triệu chứng ở cả âm đạo và đường tiết niệu. Bao gồm:

• Khô âm đạo
• Âm đạo bỏng rát
• Ngứa ở bộ phận sinh dục
• Tiết dịch âm đạo bất thường
• Dễ bị nhiễm nấm âm đạo
• Nóng rát khi đi tiểu
• Cần đi tiểu thường xuyên 
• Khó nhịn tiểu (tiểu không tự chủ)
• Dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu
• Khó chịu, khô rát hoặc chảy máu trong hoặc sau khi quan hệ tình dục
• Dịch bôi trơn âm đạo giảm khi hoạt động tình dục.
• Ống âm đạo ngắn lại và bị thắt chặt.

 

 

Khô âm đạo thường là dấu hiệu đầu tiên. Nhiều phụ nữ có triệu chứng sau khi mãn kinh. Nhưng đôi khi gặp phải sớm hơn, ở thời điểm tiền mãn kinh. Teo âm đạo khá thường gặp ở phụ nữ sau mãn kinh. Có tới 40% người sau mãn kinh có triệu chứng.

Nguyên nhân teo âm đạo

Nguyên nhân gây teo âm đạo là do sự sụt giảm nồng độ estrogen của cơ thể. Ở thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen trong cơ thể phụ nữ có thể giảm đến 85%.

 

Khi cơ thể bạn có ít estrogen, các mô sinh dục trở nên mỏng manh hơn. Mãn kinh là nguyên nhân thường gặp nhất. Ngoài ra, nồng độ estrogen cũng có thể giảm do:

• Những năm trước khi mãn kinh (Tiền mãn kinh)
• Thời kỳ cho con bú
• Sử dụng thuốc kháng estrogen
• Một số loại thuốc tránh thai có tính kháng estrogen mạnh
• Phẫu thuật cắt bỏ cả hai buồng trứng (mãn kinh do phẫu thuật)
• Sau hóa trị ung thư
• Sau khi xạ trị vùng chậu do bệnh ung thư
• Tác dụng phụ của hormone điều trị bệnh ung thư vú

​

Yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng bị teo âm đạo

• Hút thuốc lá, kể cả hút thuốc lá thụ động, có thể làm giảm lưu lượng máu đến vùng âm đạo. Nó cũng làm giảm lượng estrogen tự nhiên trong cơ thể khiến bạn dễ bị teo âm đạo hơn.
• Sinh đẻ không bằng đường âm đạo: những phụ nữ không sinh thường có nhiều khả năng gặp các vấn đề liên quan đến hội chứng tiết niệu - sinh dục của thời kỳ mãn kinh hơn những người đã từng sinh thường ngả âm đạo.
• Không hoạt động tình dục: Quan hệ tình dục làm tăng lưu thông máu làm cho các mô âm đạo đàn hồi tốt hơn.

​

Chẩn đoán teo âm đạo

• Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các yếu tố có liên quan đến tình trạng giảm estrogen của cơ thể. 
• Các triệu chứng hay gặp:

  • Thường là viêm không đặc hiệu, khí hư ít, có mủ, có thề lẫn máu.

  • Người bệnh cảm giác đau trằn, tức hạ vị, nóng rát âm hộ, âm đạo.

• Thăm khám được thực hiện để kiểm tra bộ phận sinh dục ngoài, âm đạo và cổ tử cung.

  • Niêm mạc âm đạo nhợt nhạt, có thể viêm đỏ với nhiều chấm xuất huyết đỏ. Đau âm hộ, âm đạo khi thăm khám.

• Xét nghiệm nước tiểu cần được thực hiện nếu bạn có những rối loạn về đường tiểu như tiểu lắt nhắt, tiểu buốt.

 

 

Cách cải thiện tình trạng teo âm đạo

• Một cách để giảm bớt tình trạng này là quan hệ tình dục. Những người có hoạt động tình dục đều đặn có xu hướng bị teo âm đạo nhẹ hơn so với những người không hoạt động tình dục. Hoạt động tình dục làm tăng lưu lượng máu đến âm đạo và giúp nó đàn hồi.
• Nếu bạn bị khô và khó chịu khi quan hệ tình dục, chất dưỡng ẩm âm đạo hoặc chất bôi trơn gốc nước có thể giúp ích. Bạn nên sử dụng chúng vài ngày một lần và ngay trước khi giao hợp. Nếu bạn đã thử mà vẫn bị đau, hãy nói chuyện với bác sĩ về các lựa chọn điều trị khác.
• Nếu bác sĩ chẩn đoán bạn bị teo âm đạo, liệu pháp estrogen là một lựa chọn điều trị. Bổ sung estrogen giúp làm dày thành âm đạo và giảm bớt nhiều triệu chứng khác của hội chứng tiết niệu-sinh dục thời kỳ mãn kinh.

 

Estrogen có nhiều dạng sử dụng khác nhau:

• Dạng kem hoặc thuốc viên đặt vào âm đạo
• Dạng vòng nhẫn đặt âm đạo chứa estrogen phóng thích chậm
• Thuốc uống nội tiết tố 

Liệu pháp estrogen có thể có tác dụng phụ, vì vậy hãy thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng để xem xét những gì phù hợp với bạn.

Dụng cụ làm giãn âm đạo: dụng cụ này kích thích và làm giãn cơ ở âm đạo, giúp phục hồi lại tình trạng hẹp âm đạo.

Lidocaine tại chỗ: dưới dạng mỡ hoặc gel cần kê đơn, giúp giảm nhẹ những khó chịu khi quan hệ tình dục, sử dụng trước khi bắt đầu từ 5 tới 10 phút.

Nếu có Viêm teo âm đạo bội nhiễm thì sử dụng kháng sinh thích hợp.

Nếu bạn bị khô, ngứa hoặc bỏng rát, đừng sử dụng nước hoa, kem dưỡng da có mùi thơm, chất khử mùi hoặc phấn quanh bộ phận sinh dục. Nên sử dụng xà phòng không mùi. Không mặc quần áo bó sát. Băng vệ sinh hàng ngày có thể làm tăng kích ứng vì chúng có chứa vật liệu tổng hợp.

 

Tài liệu tham khảo

1. Hệ sinh dục nữ -Giải phẫu người tập 1-Trường đại học y dược thành phố Hồ Chí Minh
2. Bài giảng sinh lý phụ khoa - sách bài giảng sản phụ khoa-Trường đại học y dược thành phố Hồ Chí Minh
3. Viêm âm đạo do thiếu nội tiết, trang 281-282- Phác đồ điều trị sản phụ khoa 2022, Bệnh viện Từ Dũ.
4. CDC Hoa kỳ: Bacterial Vaginosis-CDC Basic Fact Sheet, link: https://www.cdc.gov/std/bv/stdfact-bacterial-vaginosis.htm