Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS Huỳnh Thúy Lan - khoa Sản Phụ Khoa, Bệnh viện Hùng Vương TPHCM.

Phụ nữ sau tuổi mãn kinh sẽ gặp rất nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe phụ khoa. Cùng tìm hiểu về teo âm đạo, một trong những bệnh phụ khoa thường gặp ở phụ nữ mãn kinh.

Teo âm đạo là gì?

Teo âm đạo sau mãn kinh, hoặc gọi chung là teo âm đạo là sự mỏng đi của lớp thành âm đạo gây ra do suy giảm hormone estrogen. Đây là tình trạng thường gặp ở phụ nữ sau tuổi mãn kinh.

Đặc điểm thường gặp là tình trạng khô, đau rát âm đạo khi quan hệ tình dục, nếu để lâu không điều trị sẽ dẫn tới tình trạng nhiễm trùng âm đạo và nhiễm trùng tiết niệu mạn tính gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh.

Nguyên nhân teo âm đạo và các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng teo âm đạo là do sự suy giảm estrogen sau mãn kinh. Sở dĩ teo âm đạo có liên quan đến suy giảm estrogen là do vai trò quan trọng của hormone này đối với âm đạo. Estrogen có tác dụng kích thích sự phát triển của âm đạo đến kích thước của người trưởng thành, làm dày thành âm đạo, làm tăng độ axit tại âm đạo hạn chế nhiễm khuẩn. Hơn nữa, estrogen còn giúp bôi trơn âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quan hệ tình dục.

Các yếu tố nguy cơ làm tăng quá trình viêm teo âm đạo:

• Căng thẳng
• Hút thuốc lá
• Chưa từng sinh con
• Tác dụng phụ của hoá trị
• Sau phẫu thuật cắt buồng trứng

Dấu hiệu nhận biết teo âm đạo

Viêm teo âm đạo là tình trạng phổ biến ở phụ nữ mãn kinh, tuy nhiên không phải ai cũng có triệu chứng, và các chị em phụ nữ thường xem nhẹ vấn đề này. Tuy nhiên có những trường âm gây cảm giác vô cùng khó chịu, với các biểu hiện hay gặp sau:

• Cảm giác khô âm đạo, nóng rát âm đạo;
• Cảm giác khô, đau rát, đôi khi có thể ra máu  khi quan hệ tình dục;
• Các rối loạn tiểu tiện: tiểu buốt, tiểu dắt,...
• Nếu không điều trị sớm có thể dẫn đến tình trạng viêm âm đạo mạn tính: ngứa bộ phận sinh dục, ra khí hư bất thường.

Điều trị teo âm đạo

Tùy theo mức độ của các triệu chứng cơ năng mà chia thành 2 nhóm:

• Các triệu chứng nhẹ: sử dụng các chất bôi trơn, thay đổi lối sống, tập luyện thể dục thể thao, liệu pháp không hormone: vitamin E, omega 3, đậu nành, chiết xuất thảo mộc: black cohosh, crinum, dioscorea, sâm, maca.
• Triệu chứng nặng, trung bình: Liệu pháp hormone thay thế. Nguyên tắc cơ bản chính là bổ sung Estrogen có thể bằng đường uống, đường đặt âm đạo, dạng gel bôi, miếng dán. Tuy nhiên việc uống estrogen kéo dài có thể có một số tác dụng phụ, nên cần bổ sung thêm progesterone. Nếu bạn muốn dùng estrogen, bạn cần thảo luận với bác sĩ về các lợi ích cũng như nguy cơ khi điều trị. Mặc dù liệu pháp estrogen toàn thân sẽ điều trị teo âm đạo, nhưng liệu pháp estrogen tại chỗ được ưu tiên hơn, khi không cần điều trị toàn thân vì những lý do khác, vì liệu pháp tại chỗ tránh được hầu hết các tác dụng phụ toàn thân. Một phối hợp sinh lý độc đáo được phát minh những năm gần đây là phối hợp estriol liều cực thấp  với lactobacilli đặt âm đạo (Gynoflor ®) vượt trội so với giả dược về sự thay đổi VMI (chỉ số trưởng thành của biểu mô âm đạo) sau 12 ngày điều trị ban đầu và liệu pháp duy trì hai viên mỗi tuần là đủ để ngăn ngừa sự tái phát của chứng teo âm đạo.

Phòng ngừa viêm teo âm đạo

Teo âm đạo có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng giao hợp của phụ nữ. Để ngăn ngừa bệnh tấn công, các chị em cần lưu ý những điều dưới đây.

• Hoạt động tình dục thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa viêm teo âm đạo. Theo các nhà khoa học, quá trình giao hợp sẽ giúp lưu thông máu và tăng tuần hoàn máu ở bộ phận sinh dục; từ đó giúp âm đạo đàn hồi tốt hơn.
• Tập luyện cũng là một cách ngăn ngừa teo âm đạo hiệu quả. Với nữ giới, bài tập Kegel tác động làm săn chắc cơ sàn chậu, giúp kiểm soát vấn đề vệ sinh lẫn độ khít của âm đạo. Đặc biệt phụ nữ sau khi sinh đẻ, hoặc ảnh hưởng của tuổi già, béo phì thì vùng cơ sàn chậu này cũng bị lão hóa theo, suy yếu và giãn rộng. Do đó, bài tập Kegel sẽ giúp các chị em lấy lại sự săn chắc và khỏe mạnh cho âm đạo, ngăn ngừa teo âm đạo.
• Ngoài ra, các loại vitamin và chất bổ sung khác có thể giúp tăng cường estrogen và giảm khô hạn như: vitamin E, vitamin A, beta carotene, vitamin nhóm B, axit béo omega-3, đậu nành, hạt lanh.

Tóm lại, teo âm đạo là một trong những tình trạng thường gặp ở phụ nữ mãn kinh. Một số phương pháp điều trị có thể cải thiện các triệu chứng và giúp bạn thoải mái hơn .Vì vậy, nếu gặp các triệu chứng này, đừng ngại hãy trao đổi với bác sĩ. Kỳ kiểm tra sức khỏe sinh sản định kỳ hàng năm cũng là một thời điểm tuyệt vời để các bác sĩ sản phụ khoa đánh giá về tình trạng của bản thân.

Tài liệu tham khảo:

1. Bài giảng phụ khoa: Đại học y dược TP Hồ Chí Minh
2. Jaisamrarn U, Triratanachat S, Chaikittisilpa S, Grob P, Prasauskas V, Taechakraichana N. Ultra-low-dose estriol and lactobacilli in the local treatment of postmenopausal vaginal atrophy. Climacteric. 2013 Jun;16(3):347-55. doi: 10.3109/13697137.2013.769097. Epub 2013 Mar 4. PMID: 23347400; PMCID: PMC3786549.