Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS CKI Nguyễn Thị Giang - khoa Sản Phụ Khoa, Bệnh viện Sản Nhi Đà Nẵng.

Viêm nhiễm phụ khoa khi mang thai do lượng nội tiết tố trong cơ thể thai phụ tăng cao, đồng thời chức năng thận giảm, tạo môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn xâm nhập và phát triển. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phụ khoa trong thai kỳ có thể ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

 

Tại sao phụ nữ mang thai hay mắc các bệnh phụ khoa?

Mang thai là một quá trình sinh lý của người phụ nữ, trong quá trình mang thai cơ thể mẹ sẽ có nhiều biến đổi để thuận lợi cho sự phát triển của thai nhi, tuy nhiên kèm theo đó cũng có vài sự thay đổi dẫn đến những nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa:

• Thay đổi hormone: Nồng độ estrogen tăng cao khiến cho độ pH sinh lý tại âm đạo tăng theo. Điều này khiến môi trường pH âm đạo trở nên kiềm tính hơn bình thường, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn có hại trong âm đạo phát triển mạnh, dễ dẫn đến các bệnh viêm phụ khoa.
• Dịch âm đạo tiết ra nhiều hơn: Khí hư sẽ ra nhiều hơn khiến vùng kín thường xuyên trong tình trạng ẩm ướt, khó chịu. Nếu không vệ sinh sạch sẽ, đúng cách sẽ rất dễ bị viêm nhiễm phụ khoa khi mang bầu.
• Suy giảm sức đề kháng: Hệ thống miễn dịch sẽ yếu hơn bình thường. Đây là cơ hội để các tác nhân có hại như nấm, ký sinh trùng, vi khuẩn,… dễ dàng xâm nhập vào vùng kín gây viêm ngứa khi mang thai.
• Cổ tử cung mở rộng hơn: Cổ tử cung sẽ có khuynh hướng giãn nở và mềm hơn, đặc biệt ở giai đoạn cuối thai kỳ. Do đó không ít chị em bị viêm nhiễm phụ khoa khi mang thai ở 3 tháng cuối.

 

Dấu hiệu nhận biết viêm nhiễm phụ khoa khi mang thai

Vùng kín ra nhiều khí hư màu sắc bất thường: màu vàng, xám đục, nâu đen, màu xanh. Khí hư có mùi hôi, khí hư đặc, vón cục hoặc loãng. Ngứa ngáy, đau rát thường trực ở âm hộ, âm đạo. Xuất huyết âm đạo, đau rát chảy máu vùng kín khi quan hệ tình dục. Rối loạn tiểu tiện : tiểu buốt, tiểu khó, tiểu ra máu,…

Các bệnh lý viêm nhiễm phụ khoa hay gặp khi mang thai

Nhiễm khuẩn âm đạo là một trong những dạng bệnh lý phụ khoa hay gặp nhất khi mang thai. Bệnh là tình trạng nhiễm trùng do loại vi khuẩn nào đó trong âm đạo phát triển quá mạnh dẫn đến việc mất cân bằng vi khuẩn trong âm đạo.

Tình trạng viêm nhiễm âm đạo hay gặp nhất do các tác nhân sau:

Viêm Nhiễm Nấm Candida

Viêm âm đạo do nấm là tình trạng viêm âm hộ và âm đạo do nấm gây ra, với các triệu chứng hay gặp: Ngứa âm hộ, khí hư bột trắng như sữa bột, âm hộ viêm đỏ, rối loạn tiểu tiện, khó chịu khi quan hệ tình dục

Mẹ bầu cần điều trị bệnh dứt điểm trước khi sinh con nhằm tránh lây cho bé trong quá trình sinh nở. Những nguy cơ của bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe của hai mẹ con cần chú ý: Khi sinh con qua âm đạo, nấm có thể dính vào niêm mạc miệng gây đen miệng hoặc viêm da do nấm cho trẻ sơ sinh. Nguy hiểm hơn, thai nhi có thể bị suy dinh dưỡng trong tử cung hoặc tăng nguy cơ sinh non, sức đề kháng yếu, có thể bị viêm phổi do nấm…

 

Viêm Phụ Khoa Do Nhóm Vi Khuẩn Bacterial Vaginosis (Bv)

Viêm âm đạo do vi khuẩn là tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai với các biểu hiện: Có thể không có triệu chứng, khí hư có mùi khó chịu chịu, ngứa bộ phận sinh dục ngoài, tiểu buốt hoặc tiểu dắt, khó chịu khi quan hệ tình dục.

Tuy tình trạng này không lây truyền qua cho con nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nguy cơ đẻ non và dọa đẻ non, do đó cần đi khám phụ khoa sớm khi có các dấu hiệu bất thường.

 

Viêm Âm Đạo Do Lậu Cầu

Nhiễm lậu cầu là bệnh nhiễm trùng thường gặp thứ 2 trong các bệnh lây qua đường tình dục. Sau khi ủ bệnh 3-5 ngày các triệu chứng nhiễm lậu cầu  sẽ biểu hiện với các triệu chứng nhẹ và dễ bỏ qua như chảy dịch mủ từ niệu đạo, tuyến skene, cổ tử cung, âm đạo, hậu môn, khí hư trắng vàng xanh cũng có thể là một dấu hiệu gợi ý.

Nhiễm lậu cầu khi mang thai có thể dẫn đến các nguy cơ sinh non, đặc biệt là quá trình chuyển dạ đẻ thường, có nguy cơ khiến trẻ sơ sinh bị viêm kết mạc mắt,vi khuẩn lậu từ những chất tiết ở đường sinh dục xâm nhập vào mắt của trẻ mà gây bệnh. Viêm kết mạc mắt do lậu xảy ra vào ngày thứ 2 – 3 sau sinh, hai mắt sưng phù cả mi trên lẫn mi dưới có nhiều mủ màu vàng, có thể gây giảm thị lực và có thể dẫn đến mù mắt.

 

Nhiễm Liên Cầu Khuẩn Nhóm B

Liên cầu khuẩn nhóm B (GBS) là vi khuẩn thường gặp ở đường tiêu hóa và đường tiết niệu. Người phụ nữ mang thai khi nhiễm GBS thường không có dấu hiệu lâm sàng, ít gây ảnh hưởng đến thai kỳ và chỉ phát hiện qua xét nghiệm sàng lọc. Tuy nhiên với những bà mẹ sinh đường âm đạo thì có nguy cơ lây nhiễm liên cầu B cho con, và đây được xem là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm khuẩn sơ sinh. Do đó nên thực hiện xét nghiệm GBS ở các bà bầu từ tuần 35-37 để phòng lây nhiễm cho con.

 

Nhiễm HPV Trước Và Trong Thai Kỳ

HPV là một trong những tác nhân phổ biến của bệnh lây truyền qua đường tình dục của nam và nữ. Phần lớn nhiễm HPV là lành tính, có thể tự khỏi nếu đáp ứng miễn dịch tốt. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung.

Virus HPV không gây sảy thai và những mẹ bầu bị bệnh sẽ rất khó có khả năng truyền cho con. Tuy nhiên, đã có những trường hợp trẻ sơ sinh bị mụn cóc ở cổ họng (gọi là nhiễm HPV đường hô hấp) do lây nhiễm từ mẹ được chẩn đoán. Nhưng tỷ lệ trẻ bị mắc bệnh này cực kỳ thấp.

 

Giang Mai 

Giang Mai là một bệnh lây truyền qua đường tình dục, do vi khuẩn Treponema pallidum. Vi khuẩn có thể truyền qua nhau thai và lây truyền từ mẹ sang con. Quá trình truyền bệnh có thể diễn ra bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ và hậu quả dẫn đến thai chết lưu hoặc nhiều vấn đề về cơ quan trong cơ thể như tai, mắt, gan, tủy xương, da, xương và tim của thai nhi. Nếu sống sót, trẻ sinh ra với bệnh giang mai bẩm sinh sẽ mắc nhiều vấn đề bệnh lý nghiêm trọng như mù, điếc, viêm màng não. Bệnh giang mai có thể được điều trị hiệu quả bằng penicillin, do đó, để tránh các biến chứng nguy hiểm cho thai nhi, sản phụ cần được điều trị ngay lập tức.

 

Điều trị

Mẹ bầu bị viêm phụ khoa thì phải làm sao? 

Các chuyên gia khuyến cáo nếu bị viêm phụ khoa khi mang thai thì chị em cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời, tránh các ảnh hưởng xấu có thể xảy ra.

Theo đó sau khi thăm hỏi, kiểm tra bộ phận sinh dục và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết, bác sĩ mới có thể nắm bắt được nguyên nhân, mức độ bệnh, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp. Đa phần cách điều trị viêm phụ khoa khi mang thai là dùng thuốc kháng sinh dạng uống và đặt âm đạo để có thể giảm viêm tại chỗ đồng thời tiêu diệt vi khuẩn nhanh chóng.

 

 

Điều trị viêm phụ khoa ở phụ nữ mang thai?

Viên đặt âm đạo trị bệnh phụ khoa khi mang thai có ảnh hưởng tới thai nhi?

Việc dùng thuốc ở phụ nữ có thai, nhất là trong 3 tháng đầu là hết sức quan trọng. Hầu hết các thuốc bà bầu dùng trong thai kỳ, dù theo đường tiêm, đường uống, đường đặt (dưới lưỡi, viên đặt trong âm đạo, trong hậu môn), xịt họng hay nhỏ mũi... thậm chí thuốc bôi ngoài da... cũng đều có thể theo máu mẹ vào thai nhi qua hệ tuần hoàn thai, vì thế có rất nhiều thứ thuốc có thể gây độc cho thai nhi.

Cụ thể hơn, nếu người phụ nữ bị viêm âm đạo trong quá trình mang thai thì tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ bắt buộc phải kê đơn thuốc dùng cho thai phụ. Loại thuốc đặt âm đạo mà bác sĩ kê đơn thường được phối hợp giữa 3 loại thuốc kháng sinh và kháng nấm là: Neomycin, Nystatin và Polymyxin B, cho tác dụng điều trị tại chỗ các bệnh nhiễm khuẩn ở âm đạo và cổ tử cung do vi khuẩn hay tạp khuẩn. Thuốc chứa hoạt chất dequalinium cũng là một hoạt chất được chứng minh trên lâm sàng an toàn cho cả sản phụ và thai nhi và hiệu quả trên hầu hết các tác nhân gây bệnh viêm âm đạo, đồng thời còn giảm nguy cơ tái nhiễm viêm âm đạo. Với loại viên đặt âm đạo này, bà bầu có thể yên tâm sử dụng trong thời kỳ mang thai mà không lo ảnh hưởng tới sức khỏe của thai nhi.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc thời điểm này khá nhạy cảm vì vậy mẹ bầu không nên tự ý dùng thuốc mà phải tuyệt đối tuân theo sự chỉ định của bác sĩ. Đôi khi một số loại thuốc chỉ làm tình trạng bệnh hết tạm thời và tái diễn nhiều lần. Do đó cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, không nên tự ý đặt thuốc.

Nguyên tắc phòng tránh viêm nhiễm phụ khoa khi mang thai

• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ và đúng cách, không dùng các dung dịch vệ sinh có tính xà phòng.
• Chọn đồ lót làm từ chất liệu thoáng mát, thấm hút tốt, không mặc quần bó sát.
• Đi khám phụ khoa khi có cá dấu hiệu bất thường và theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý điều trị tại nhà.

 

Tóm lại

Viêm phụ khoa không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ mà còn làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh như nhiễm trùng mắt, viêm phổi, bệnh lậu, các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục và đặc biệt nguy hiểm khi nó là nguyên nhân gây ra sinh non. Nếu được phát hiện, điều trị kịp thời, viêm âm đạo khi mang thai sẽ không gây ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và bé. Vì vậy, nếu có biểu hiện đau, ngứa rát,... vùng âm đạo, nghi ngờ viêm nhiễm phụ khoa, phụ nữ nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.                                                                       

Tài liệu tham khảo:

1. Bài giảng phụ khoa: Đại học y dược TP Hồ Chí Minh
2. Mendling W, Weissenbacher ER, Gerber S, Prasauskas V, Grob P. Use of locally delivered dequalinium chloride in the treatment of vaginal infections: a review. Arch Gynecol Obstet. 2016 Mar;293(3):469-84. doi: 10.1007/s00404-015-3914-8. Epub 2015 Oct 27. PMID: 26506926; PMCID: PMC4757629.