Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BS CKII Dương Thị Thu Hiền - khoa Sản Phụ, Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương, Hà Nội.

 

Mang thai làm cho cơ thể phụ nữ trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công hơn. Viêm âm đạo là một trong những bệnh phụ khoa thường gặp trong thai kỳ. Tuy nhiên, việc uống thuốc điều trị khi mang thai khiến các chị em băn khoăn, lo lắng rằng có nên không, có an toàn cho con của mình không?

 

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo do vi khuẩn là sự mất cân bằng của hệ vi khuẩn bình thường trong âm đạo với sự phát triển quá mức của vi khuẩn kỵ khí và thiếu hệ vi khuẩn Latobacillus. Viêm âm đạo do vi khuẩn trong thai kỳ có liên quan đến kết quả chu sinh kém và đặc biệt là sinh non (PTB). Việc xác định và điều trị có thể làm giảm nguy cơ PTB và hậu quả của nó.

 

 

Dữ liệu từ các nghiên cứu về phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo do vi khuẩn cho thấy nguy cơ bị các biến chứng nghiêm trọng tăng lên gấp đôi hoặc cao hơn, bao gồm sinh non, trẻ nhẹ cân, vỡ ối sớm, nhiễm trùng nước ối, viêm màng đệm sau mổ lấy thai và viêm nội mạc tử cung sau sinh. Mặc dù viêm âm đạo do vi khuẩn đã được chứng minh là một yếu tố nguy cơ độc lập đối với những biến chứng này, nhưng nhiều bác sĩ sản phụ khoa vẫn coi viêm âm đạo do vi khuẩn gây nhiều phiền toái cho sức khỏe thai phụ.

 

Phụ nữ mang thai không có triệu chứng bị viêm âm đạo do vi khuẩn có nên điều trị không?

Phụ nữ mang thai có triệu chứng bị viêm âm đạo do vi khuẩn đã được chẩn đoán xác định nên được điều trị. Tuy nhiên, những phụ nữ mang thai không có triệu chứng có cần được hưởng lợi từ liệu pháp điều trị hay không vẫn chưa được xác định rõ ràng. Có hơn một nửa số phụ nữ bị viêm âm đạo do vi khuẩn không có triệu chứng của đường sinh dục dưới; tuy nhiên, họ vẫn chịu những phiền toái do viêm âm đạo gây ra. Do vậy, điều trị viêm âm đạo là cần thiết cho phụ nữ mang thai dù có hay không có triệu chứng, vì tăng xác suất của các biến chứng nghiêm trọng.

 

Một số nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn ở phụ nữ mang thai làm giảm tỷ lệ sinh non. Hauth và cộng sự  đã chỉ ra rằng những phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo do vi khuẩn có nhiều yếu tố nguy cơ sinh non dùng metronidazole (Flagyl) và erythromycin điều trị, đã giảm đáng kể tỷ lệ sinh non khi so sánh với những phụ nữ được dùng giả dược (39% so với 57%). Một nghiên cứu khác của Morales và cộng sự đã chứng minh rằng Metronidazole đường uống làm giảm tỷ lệ sinh non ở những phụ nữ mang thai bị nhiễm khuẩn âm đạo và tiền sử sinh non trước đó khi so sánh với những phụ nữ được dùng giả dược (18% so với 39%).

 

 

Các hướng dẫn gần đây của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến nghị nên điều trị phụ nữ mang thai nguy cơ cao không có triệu chứng bị viêm âm đạo do vi khuẩn. Có thể thận trọng khi điều trị triệu chứng cho phụ nữ mang thai có nguy cơ thấp bị viêm âm đạo để loại bỏ các triệu chứng của họ.

 

Một số thuốc điều trị viêm âm đạo khi mang thai

Kem bôi âm đạo Clindamycin không hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ sinh non. Trên thực tế, việc điều trị như vậy thực sự làm tăng sự hiện diện của Escherichia coli trong âm đạo, một sinh vật được biết là làm tăng nguy cơ sinh non. Gel metronidazole tại chỗ (Metrogel) chưa được đánh giá trong trường hợp nhiễm khuẩn âm đạo trong thai kỳ. Thuốc kháng sinh tại chỗ thường diệt trừ được nhiễm trùng âm đạo do vi khuẩn tại chỗ, nhưng không làm giảm di chứng sinh non vì không tiếp cận được đường sinh dục trên. Do đó, kháng sinh toàn thân có lẽ được yêu cầu để giảm thiểu nguy cơ biến chứng liên quan đến thai kỳ.

 

Metronidazole đường uống và metronidazole kết hợp với erythromycin đã được chứng minh là làm giảm các biến chứng thai kỳ liên quan đến viêm âm đạo do vi khuẩn. Nhưng vì việc sử dụng metronidazole bị chống chỉ định trong ba tháng đầu nên chỉ những phụ nữ từ giữa đến cuối thai kỳ mới được điều trị bằng thuốc. Ngoài ra, có thể sử dụng clindamycin (Cleocin) đường uống, nhưng dữ liệu hạn chế về việc sử dụng thuốc này, đặc biệt trong trường hợp điều trị cho phụ nữ không có tiền sử mắc các biến chứng liên quan đến thai nghén. Kiểm tra đánh giá khả năng chữa khỏi một tháng sau khi điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn có thể có lợi vì điều trị thất bại là phổ biến.

 

Điều trị kháng sinh có thể loại bỏ vi khuẩn viêm âm đạo trong thai kỳ. Một nghiên cứu đã cung cấp một số bằng chứng cho thấy việc sàng lọc và điều trị cho tất cả phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo do vi khuẩn không có triệu chứng sẽ ngăn ngừa PTB và hậu quả của nó. Tuy nhiên, có một số gợi ý rằng điều trị trước 20 tuần tuổi thai có thể làm giảm nguy cơ PTB. Điều này cần được xác minh thêm bằng các thử nghiệm trong tương lai.

 

Dequalinium chloride (Fluomizin^®) là một chất kháng vi sinh vật phổ rộng có tác dụng tại chỗ, hiệu quả tiêu diệt hầu hết các tác nhân gây viêm âm đạo, được ghi nhận trong Hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO) 2018 là thuốc duy nhất không phải là kháng sinh được khuyến cáo cho điều trị nhiễm khuẩn âm đạo, đặc biệt an toàn cho phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú.

 

Tóm lại, phụ nữ bị viêm âm đạo do vi khuẩn khi mang thai cần được đánh giá tích cực và điều trị hiệu quả. Điều này đặc biệt đúng đối với những phụ nữ được coi là có nguy cơ cao bị các biến chứng liên quan đến thai kỳ. Thuốc kháng sinh toàn thân dường như đủ khả năng điều trị hiệu quả đối với bệnh viêm âm đạo do vi khuẩn và giảm thiểu các biến chứng liên quan đến thai kỳ.

 

Tài liệu tham khảo

1. American Family Physican: Management of Bacterial Vaginosis During Pregnancy, link: https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/1998/0315/p1215.html 

2. NIH: Antibiotics for treating bacterial vaginosis in pregnancy, link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4164464/ 

3. Sherrard et al. International Journal of STD anf AIDS, 2018; 29(13):1258-1272